ทำความเข้าใจ! โรคหลอดเลือดสมองตีบ หรือ Ischemic Stroke คืออะไร?

ภาวะโรคหลอดเลือดสมองเป็นภาวะที่ต้องระวังเป็นอย่างมาก เนื่องจากโรคนี้มักจะทำให้เส้นเลือดในสมองตีบเฉียบพลัน ซึ่งมีสาเหตุมาจากลิ่มเลือดเข้าไปอุดตันในหลอดเลือดที่ไปเลี้ยงสมองอย่างเฉียบพลัน ส่งผลให้เซลล์สมองขาดเลือดและไม่สามารถทำงานได้ตามปกติ ดังนั้นโรคนี้จึงมีความอันตรายและมีความรุนแรง ส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิต เนื่องจากเซลล์สมองได้รับความเสียหาย จนทำให้เป็นอัมพฤกษ์ อัมพาตได้

เส้นเลือดในสมองตีบ หรือ Ischemic Stroke คืออะไร?

โรคหลอดเลือดสมองตีบหรืออุดตัน (Ischemic Stroke) คือ ภาวะที่เซลล์สมองหยุดทำงานอย่างเฉียบพลัน ซึ่งเป็นชนิดย่อยของโรคหลอดเลือดสมอง เนื่องจากเกิดการอุดตันของหลอดเลือดแดงที่ส่งเลือดไปเลี้ยงสมองอุดตัน ส่งผลให้สมองขาดเลือดและออกซิเจน เซลล์สมองถูกทำลาย ผู้ป่วยบางรายมีอาการรุนแรงถึงขั้นเซลล์สมองตาย ทำให้ผู้ป่วยรู้สึกชาหรือกล้ามเนื้ออ่อนแรงครึ่งซีก ส่งผลให้ร่างกายเกิดความผิดปกติ เช่น ปากเบี้ยว พูดไม่ชัด สายตาพร่ามัว เป็นต้น

Ischemic Stroke อาการเป็นอย่างไร?

สัญญาณอันตรายของ Stroke มีอาการเตือนที่หลากหลาย ไม่ว่าจะเป็น อาการชาตามแขนหรือขา กล้ามเนื้ออ่อนแรงฉับพลัน สูญเสียการทรงตัว พูดไม่ชัด สับสน การมองเห็นมีปัญหา เห็นภาพซ้อน หรือรุนแรงจนกระทั่งตาบอดหนึ่งหรือสองข้าง ปวดศีรษะ อัมพาตครึ่งซีก ใบหน้าบิดเบี้ยว พูดไม่ชัด เสียการรับรู้ความรู้สึกนึกคิด การเคลื่อนไหวร่างกายมีปัญหา รู้สึกชาตามตัวจนบางครั้งขยับไม่ได้ เดินเซ ซึ่งอาการต่าง ๆ เหล่านี้ล้วนเป็นอาการของเส้นเลือดในสมองตีบอาการเริ่มแรก หากใครที่มีอาการเหล่านี้ต้องรีบเข้าพบแพทย์เพื่อรับการตรวจวินิจฉัยโดยด่วน

Ischemic Stroke เกิดจากสาเหตุอะไร?

สาเหตุของเส้นเลือดในสมองตีบตัน หรือ Ischemic Stroke เกิดจากหลอดเลือดแดงที่ลำเลียงเลือดและออกซิเจนไปเลี้ยงสมองเกิดการอุดตัน ซึ่งเป็นผลมาจากลิ่มเลือด ไขมันหรือคราบพลัคไปเลี้ยงสมองไม่เพียงพอ จึงทำให้เซลล์สมองและเนื้อเยื่อเสื่อมสภาพหรือเริ่มตาย เนื่องจากขาดออกซิเจนและสารอาหาร โดย Ischemic Stroke แบ่งออกเป็นสองประเภท ได้แก่

1. ภาวะเส้นเลือดในสมองตีบ (Thrombotic Strokes)

คือภาวะที่เกิดจากลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือดแดงที่ทำการลำเลียงเลือดไปสู่สมอง อาการนี้มักจะเกิดขึ้นกับผู้สูงอายุ ผู้ป่วยโรคโรคเบาหวาน ผู้ที่มีระดับคอเลสเตอรอลสูง หรือผู้ป่วยที่มีภาวะหลอดเลือดแดงแข็ง ทำให้ผู้ป่วยบางรายเกิดอาการภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราว

2. ภาวะเส้นเลือดในสมองตีบ (Embolic Strokes)

คือภาวะที่เกิดจากลิ่มเลือดบริเวณอื่น ๆ ของร่างกายเกิดการไหลไปปิดกั้นการไหลเวียนของเลือดที่นำไปเลี้ยงสมอง ส่วนใหญ่มักจะเกิดกับผู้ป่วยโรคหัวใจ เช่น ผู้ป่วยที่มีภาวะหัวใจห้องบนเต้นสั่นพลิ้วหรือผู้ป่วยที่เคยได้รับการผ่าตัดหัวใจมาก่อน และอาการของ Embolic Strokes จะไม่มีสัญญาณเตือนใด ๆ

การพยาบาลผู้ป่วย Ischemic Stroke 

การพยาบาลผู้ป่วยเส้นเลือดในสมองตีบเฉียบพลันทำได้โดยให้ผู้ป่วยนอนพักผ่อนบนอยู่บนเตียงและทำกิจกรรมให้น้อยที่สุด เพื่อลดโอกาสเสี่ยงในการเกิดภาวะแทรกซ้อนของหลอดเลือดอุดตันซ้ำ โดยการพยาบาลผู้ป่วย ischemic stroke สามารถทำได้ง่าย ๆ ตามอาการของผู้ป่วย เช่น

1. ประเมินความสามารถของกำลังกล้ามเนื้อแขนขาของผู้ป่วย เพื่อใช้เป็นแนวทางในการวางแผนการรักษา
2. แนะนำญาติของผู้ป่วยให้ช่วยผู้ป่วยในการออกกำลังกาย เพื่อช่วยในการเสริมสร้างกล้ามเนื้อ
3. จัดสิ่งของเครื่องใช้ที่ผู้ป่วยใช้ในกิจวัตรประจำวัน เพื่อให้ผู้ป่วยสามารถหยิบจับได้ง่าย และยังช่วยกระตุ้นให้ผู้ป่วยใช้กำลังกล้ามเนื้อได้ดี
4. ช่วยเหลือผู้ป่วยในการช่วยอาบน้ำ แปรงฟัน หรือทำกิจวัตรประจำวันต่าง ๆ เพื่อให้ผู้ป่วยเริ่มสามารถช่วยเหลือตัวเองได้
5. ควรให้ผู้ป่วยทานยาให้ตรงตามเวลา หรืออาจพาผู้ป่วยเข้ารับการกายภาพบำบัด เพื่อให้ร่างกายกลับมาฟื้นตัวได้เร็วยิ่งขึ้น

การรักษาเส้นเลือดในสมองตีบเฉียบพลัน

โรคเส้นเลือดสมองตีบหรืออุดตัน (Ischemic Stroke) ในการรักษาจะขึ้นอยู่กับสาเหตุและความรุนแรงของโรคหลอดเลือดสมอง โดยเป้าหมายการรักษาที่ดีที่สุดคือไม่ให้ผู้ป่วยมีอาการอัมพฤกษ์ อัมพาต ซึ่งวิธีการรักษาที่แพทย์นำมาใช้รักษาเส้นเลือดในสมองตีบ จะมีโอกาสรอดสูง และต้องได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที โดยแพทย์จะทำการรักษาตามอาการดังนี้

1. ให้ยาสลายลิ่มเลือดทางหลอดเลือดดำ โดยทำการฉีดให้ผู้ป่วยหลังมีอาการ ภายในเวลา 4 ชั่วโมง 30 นาที
2. ผู้ป่วยบางรายอาจได้รับยาแอสไพริน ซึ่งเป็นยาต้านเกล็ดเลือดหรือลิ่มเลือด เพื่อป้องกันการจับตัวของเลือดและป้องกันการเกิดขึ้นซ้ำในอนาคต
3. หากผู้ป่วยมีอาการรุนแรง แพทย์อาจจะต้องทำการผ่าตัด ซึ่งส่วนใหญ่จะเป็นผู้ป่วยที่รักษาด้วยยาสลายลิ่มเลือดไม่ได้ผล โดยใช้วิธีผ่าตัดเปิดกะโหลก เพื่อช่วยลดความดันในกะโหลกและสามารถช่วยชีวิตผู้ป่วยได้ ซึ่งการผ่าตัดแบ่งออกเป็น 2 ชนิด ได้แก่

• การผ่าตัดเปิดหลอดเลือดแดงที่คอ ซึ่งจะเป็นการผ่าตัดเอาไขมันหรือคราบพลัคที่อุดตันในหลอดเลือดออก
• การขยายหลอดเลือดด้วยบอลลูนและขดลวด ซึ่งจะทำการโดยนำขดลวดไปถ่างขยาย เพื่อช่วยให้หลอดเลือดไม่อุดตัน ส่งผลให้เลือดไหลเวียนไปเลี้ยงสมองได้

หากท่านใดมีผู้สูงอายุที่ป่วยเป็นโรค ischemic stroke และไม่ทราบวิธีการดูแลที่ถูกต้อง หรือไม่มีเวลาดูแล เราขอแนะนำให้ปรึกษาผู้เชี่ยวชาญหรือทีมแพทย์และพยาบาลที่มีประสบการณ์จากทาง asianursinghome ซึ่งที่นี่เป็นศูนย์ดูแลผู้สูงอายุ ดูแลผู้ป่วยติดเตียง ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง และผู้ป่วยอื่น ๆ ที่ดีที่สุดแห่งหนึ่ง หากท่านใดสนใจสามารถติดต่อสอบถามเพิ่มเติมได้ที่เบอร์โทร 084 458 4591 หรืออีเมล asianursinghome@gmail.com หรือเข้าไปที่ Facebook Asia Nursinghome ศูนย์ดูแลผู้สูงอายุ

คำถามที่พบบ่อย (FAQ)